Spraak

Fonologische problemen

Uw kind spreekt een aantal woorden verkeerd uit, maar hij is er zelf van overtuigd dat hij het goede woord zegt. Voorbeeld: uw kind zegt /teen/ in plaats van /steen/. Als u zegt: zeg een /steen/, dan zegt uw kind waarschijnlijk: ik zeg toch ook teen! Dit zegt hij, omdat hij de betekenis van /steen/ gekoppeld heeft aan het woord /teen/.

Er zijn kinderen met dit probleem die plezier blijven houden in het praten, ondanks de vele communicatieproblemen. De ouders vertalen vaak voor anderen wat hun kind werkelijk bedoelt.

Er zijn echter ook kinderen met deze problematiek die merken dat de omgeving hen vaak niet begrijpt, waardoor het kind zich bewust wordt dat hij blijkbaar iets fout doet. Hij weet echter niet wat! De reactie kan dan zijn: zwijgen, praten met de hand voor de mond of woorden vermijden.

Fonetische problemen (waaronder slissen)

Het lukt uw kind niet om een bepaalde klank goed te maken. Voorbeeld: uw kind kan op geen enkele plaats in een woord de /r/ maken en het lukt ook niet om de /r/ ‘geïsoleerd’ te maken.

Of: uw kind kan alle klanken wel maken, maar hij maakt de klank niet helemaal goed. Voorbeeld:  de /s/ moet met de tong achter de tanden gemaakt worden, maar uw kind doet dat met de tong tussen de tanden. Dit noemen we slissen.

Door te slappen tongspieren of door te weinig beheersing van de tongspieren wordt de luchtstroom afwijkend en klinkt de /s/ onzuiver. Naast de /s/ kan ook de uitspraak van de /t/, /d/, /n/, /l/ onzuiver zijn.

Slissen gaat vaak samen met afwijkende mondgewoonten. Door het slissen kan de stand van het gebit beïnvloed worden. De tong duwt, door de voorwaartse of zijwaartse bewegingen de tanden uit elkaar waardoor bijvoorbeeld een open beet ontstaat. Gebitscorrectie heeft in zo’n geval alleen effect als ook het slissen en de eventuele afwijkende mondgewoonten worden afgeleerd.

De logopedist gaat na wat de oorzaak van het slissen is. Het onderscheid tussen een goede en een foute /s/ wordt aangeleerd; hierbij worden het luisteren, kijken en voelen ingeschakeld. Met mondmotoriek oefeningen worden de spieren in de mond versterkt en men leert de tong op de juiste wijze te gebruiken. Eerst wordt alleen op klankniveau geoefend, daarna volgt de /s/ in betekenisvolle woorden en zinnen. Tenslotte moet de goede uitspraak gebruikt worden in het gewone spreken. Het resultaat van de behandeling hangt af van de oorzaak van het slissen, en van factoren als leeftijd, motivatie en inzet.

Verbale ontwikkelingsdyspraxie

Uw kind kan de meeste woorden en klanken wel maken, maar heeft veel problemen met het goed achter elkaar plaatsen (=plannen) van de klanken en woorden en zinnen. Soms zegt het kind het woord wel goed en soms niet!

Voorbeeld: bij langere woorden (twee en drie lettergrepen) is het lastiger om alle klanken in de goede volgorde uit te spreken. Uw kind maakt daarom zulke wisselende (inconsequente) fouten: limonade – milomade – mimolade – limomale. Het woord /limonade/ kan de ene keer goed gezegd worden, terwijl een volgende keer fouten en verwisselingen optreden. Door deze inconsequente, de ene keer goed en de andere keer niet goed, is uw kind moeilijk te verstaan.

Nasaliteit

Er is sprake van een nasaliteitsstoornis of neusspraak wanneer de resonantie (de klank) van de spraak afwijkend is. De spraak klinkt te veel of juist te weinig door de neus. Tijdens het spreken moeten de meeste klanken door de mond worden gevormd. Het zachte gehemelte wordt hierbij opgetrokken. Hierdoor kan er geen lucht door de neus ontsnappen. Door de werking van het zachte gehemelte kan dus een onderscheid gemaakt worden tussen door de mond gevormde en door de neus gevormde klanken.

De logopedist onderzoekt de mate van de (open of gesloten) nasaliteitsstoornis en de invloed daarvan op de verstaanbaarheid. Het nut van een logopedische behandeling is afhankelijk van de oorzaak. In sommige gevallen moet eerst medisch of chirurgisch ingegrepen worden, voordat de logopedische behandeling kan beginnen. Ook het resultaat van de logopedische behandeling is hiervan afhankelijk.

Dysarthrie

Dysarthrie is een neurologische aandoening waarbij het spreken is aangedaan. De logopedische behandeling wordt doorgaans opgestart in het ziekenhuis en zo mogelijk overgenomen door de particuliere praktijk.